Ích lợi của lốp không săm

Author
AutoPro) - Hiện tại tất cả các loại xe con trên thị trường đều đã sử dụng lốp không săm. Tuy nhiên, không hẳn ai cũng biết những tiện lợi mà lốp không săm có thể mang lại.

Lốp không săm được phát minh từ năm 1903 nhưng mãi đến năm 1954, nhà sản xuất xe hơi Mỹ Packard (đã ngừng sản xuất từ 1958) mới đưa được vào sản xuất đại trà. Tuy nhiên, lốp không săm cũng chỉ mới du nhập vào Việt Nam khoảng năm 13 năm trước đây theo một số xe Camry nhập Mỹ và một vài mác xe "tư bản" khác.

Lốp không săm chỉ bắt đầu phổ biến rộng rãi tại Việt Nam trong khoảng 5 năm trở lại đây. Cho đến nay ngoại trừ các xe trọng tải lớn, gần như không còn chiếc xe nào trong dòng xe hạng nhỏ sử dụng lốp có săm. Cùng AutoPro phân tích tại sao lốp không săm lại được "chuộng" như vậy.

Cấu tạo

Đối với lốp có săm trong điều kiện hoạt động ở cường độ cao, độ ma sát của lốp với đường tăng cao sinh nhiệt năng lớn. Lý do chủ yếu vì bề mặt mặt ngoài của săm tiếp xúc với bề mặt trong của lốp sẽ tạo ma sát khi xe chuyển động và sinh nhiệt. Chính vì thế nhiệt độ sẽ tăng lên cho cả lốp và săm trong điều kiện hoạt động nặng tải và thời gian dài.

Nhiệt độ cao là nguyên nhân gây lão hóa, giảm tuổi thọ của lốp có săm. Trong khi đó, lốp không săm được cấu tạo dầy hơn nhưng chỉ là một lớp lốp nên loại bỏ được yếu tố ma sát sinh nhiệt do có săm. Hơn nữa, phía mặt trong của lốp không săm được phủ một lớp chịu nhiệt và chống thẩm thấu không khí điều đó khiến cho lốp không săm thất thoát hơi chậm hơn.
Trong các trường hợp xe vận hành với tốc độ cao hoặc khi xe nghiêng vào cua, kết cấu má lốp của lốp không săm do được thiết kế để tránh biến dạng nhiều sẽ giúp xe hoạt động êm ái và ổn định hơn.
Ngoài ra, lốp có săm do ma sát sinh ra giữa lốp và săm nên làm tổn hao năng lượng nhiều hơn dẫn đến việc xe sẽ tốn nhiên liệu hơn. Các nghiên cứu của các hãng lốp hàng đầu như Dunlop, Michelin còn chỉ ra rằng lốp không săm có khả năng tiết kiệm nhiên liệu do có chỉ số lực cản lăn và độ rung nhỏ hơn rất nhiều so với lốp có săm - do cân bằng động của lốp có săm kém vì kết cấu phức tạp trong khi lốp không săm là một khối thống nhất, chế tạo dễ đạt tính chính xác hơn.

Để hiểu rõ hơn vấn đề này, chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn với anh Dũng, Giám đốc đại lý Michelin Ngọc Khánh. Anh Dũng cho biết:

“Độ chênh lệch số vòng quay trên cùng một quãng đường cố định của lốp có săm và không có săm gọi là độ ba-ti-lê. Ví dụ: Để đi hết một quãng đường lốp phải quay hết 100 vòng trên lý thuyết mới hoàn thành. Nhưng thực tế lốp có săm quay chỉ được có 95 vòng nhưng đồng hồ công-tơ-mét vẫn báo là xe đã hoàn thành đúng đoạn đường có khoảng cách đó. Nhưng với lốp không săm, số vòng quay sẽ cao hơn vào khoảng 98, 99 vòng. Như vậy trong cùng một lượng nhiên liệu bỏ ra lốp không săm đạt hiệu quả cao hơn. Cá biệt trong một số cuộc thử nghiệm gần đây trên xe tải, xe buýt cho thấy: Lốp bố thép không săm tiết kiệm nhiên liệu cho xe tải đến 12,73%, xe buýt là 16,96% so với lốp có săm”.

Anh Dũng cho biết thêm: “Lốp có săm có 2 ưu điểm hiện tại ở Việt Nam là: Thứ nhất là khả năng chở nặng. Hầu hết các xe trọng tải lớn ở Việt Nam hiện tại vẫn đang dùng lốp có săm. Các quy định ở Việt Nam về việc chở quá tải còn khá lỏng lẻo dẫn đến tình trạng hầu hết các xe trọng tải lớn đều chở quá quy định. Dẫn đến lốp có săm là sự lựa chọn hoàn hảo cho việc này. Một chiếc lốp có săm có thể chở quá trọng lượng cho phép đến 4, 5 lần. Ngoài ra, thêm 1 lý do nữa là rẻ tiền hơn”.

An toàn
Các trường hợp rủi ro nhất đối với lốp chủ yếu là do dính đinh và các vật nhọn.
Đối với lốp có săm sau khi dính đinh thường hết hơi rất nhanh; ở các trường hợp xe chạy tốc độ cao nếu lốp thủng sẽ đặc biệt nguy hiểm do vết đinh bị ngoáy rộng vì sự xê dịch giữa lốp và săm khiến lốp hết hơi nhanh chóng.

Ngược lại, với lốp không săm, đinh luôn được găm luôn ở lốp và gây thất thoát hơi rất ít khiến cho quá trình xuống hơi rất chậm đủ khoảng thơi gian an toàn để lái xe có thể làm chủ tình huống. Trong hầu hết trường hợp, lái xe còn có thể đi chiếc lốp đã dính đinh đến nơi vá lốp.

Lưu ý: Khi phát hiện lốp xe không săm bị dính đinh, đừng rút đinh; cứ để nguyên và đi bình thường đến nơi gần nhất có thể vá lốp. Lốp không săm có thể vận hành với áp suất hơi thấp hơn rất nhiều so với loại có săm và sẽ không xảy ra tình trạng vò lốp như ở lốp có săm.
http://autopro.channelvn.net/20081123032325421tm1ca2235/ich-loi-cua-lop-khong-sam.chn
 

DCL

<b>Hội đồng Cố vấn</b>
Trước hết, cám ơn tanpt_bk05 về việc đã sưu tầm bài viết này. Sau đó, tớ xin cải chính phần lớn những vấn đề mà bài viết do cậu sưu tầm nêu lên (may mà không phải do chính cậu viết đấy nhé!) để các bạn có cách hiểu đúng hơn về lốp và săm.

Đầu tiên, chúng ta đều biết (hoặc bây giờ thì biết) rằng bánh xe là 1 trong 4 phát minh vĩ đại nhất của nhân loại. Trong nhiều đợt phân loại khác nhau, có những sự khác biệt thêm bớt nào đó, nhưng luôn luôn có BÁNH XE trong các bảng vinh danh này. Tuy vậy, bánh xe chỉ bắt đầu phát huy vai trò của mình kể từ khi có động cơ đốt ngoài (đầu máy hơi nước) thế kỷ 19 và thực sự thể hiện tầm vóc vĩ đại ở thế kỷ 20 với động cơ đốt trong. Nói một cách công bằng, động cơ đốt trong ra đời gần như đồng thời với động cơ đốt ngoài, nhưng phải chờ đến khi có phát minh ra LỐP thì nó mới kết hợp để vươn mình đứng dậy như ta thấy hôm nay. Vậy là ta cần phân biệt LỐP với BÁNH XE nói chung.

Bánh xe là những kết cấu cơ học dạng tròn xoay có thể quay quanh một trục. Ta thấy bánh xe ở những cối xay gió, bánh xe ngựa, sa kéo sợi... Đối với xe cộ trước đây, các bánh xe làm bằng gỗ và có thể đánh đai sắt để tăng độ bền. Những bánh xe này biến ma sát trượt (vốn khá cao) thành ma sát lăn (tương đối nhỏ) và góp phần đáng kể tạo ra cuộc cách mạng cơ giới hóa thế kỷ 18. Các đầu máy hơi nước công suất lớn có thể sử dụng các bánh xe thép kéo theo hàng chục toa chạy trên đường ray đã biến Anh Quốc thành "công xưởng của thế giới" thời kỳ đó. Tuy nhiên, việc đầu máy hơi nước bắt buộc phải gắn liền với những tuyến đường sắt là cả một sự trói buộc mà không dễ tháo gỡ. Chính vì thế mà những động cơ đốt trong gọn nhẹ nhưng công suất thấp hơn đã phải đành nằm im trong các ngăn kéo của các nhà thiết kế một thời gian dài, không mong có ngày mở mặt. Mặt đường đất hoặc lát đá (và kể cả đường nhựa cao cấp hiện nay) không cho phép chạy bằng bánh không đàn hồi. Thế rồi phát minh ra lốp bơm hơi ra đời, đó là một phát kiến thực sự nâng bánh xe, vốn đã là phát minh vĩ đại, lên một tầm cao mới. Hôm nay ta không thể hình dung nổi bộ mặt của nền văn minh nhân loại nếu thiếu những chiếc lốp đó.

Đầu tiên, những chiếc lốp này đều có săm và hiện nay thì một phần đáng kể là loại không dùng săm. Nhưng bên cạnh sự thay đổi nhỏ này, còn có một phát minh rất lớn lao khác gần như đồng thời mà người ngoài cuộc không hiểu, nên đã gán ưu điểm của nó cho lốp không săm. Đó chính là cấu trúc lốp, trước đây là cấu trúc sợi chéo và nay là cấu trục sợi hướng tâm mà trong thuật ngữ, đó là lốp BIAS và lốp RADIAL. Vì một lý do thuần túy kỹ thuật mà lốp bias thường có săm và lốp radial thường không có săm, nên sự ngộ nhận nêu trên cũng có thể thông cảm. Tuy vậy, vì đây là diễn đàn kỹ thuật, nên tôi muốn làm rõ vấn đề để tránh ngộ nhận trong giới được gọi là "trí thức".

Thế nào là lốp và thế nào là săm thì chắc ai cũng hiểu rồi. Bây giờ, tôi sẽ giải thích về lốp, điều mà chắc các bạn không hiểu thật cặn kẽ. Lốp là một cấu trúc vỏ chịu lực, bản thân chiếc lốp không hề có khả năng mang tải nếu bên trong không được bơm căng. Tải càng lớn thì lốp càng phải căng, điều này thật dễ hiểu. Nhưng để có thể bơm căng vào một cái vỏ rỗng thì không đơn giản chút nào về mặt thiết kế kết cấu chịu lực. Đơn cử: bạn sẽ đau đầu nếu tính toán thiết kế một bình chịu áp 8kgf/cm^2 làm bằng nhôm lắp trên bệ bê-tông, nếu nó nổ thì thiệt hại hàng chục triệu đồng. Thế thì bạn có buốt óc để tính toán một kết cấu sợi vải chịu áp 10kgf/cm^2 biến dạng liên tục khi sử dụng trên đường và nếu nó nổ thì thiệt hàng hàng tỷ và kèm theo sinh mạng con người không?

Đầu tiên, người ta dùng kết cấu sợi vải cường lực cao đan chéo để tạo thành vỏ chứa khí nén, đó là lốp. Để giữ kín khí thì người ta dùng một buồng kín khí đặt bên trong, đó là săm. Thế rồi người ta lại thấy sợi đan chéo và đặt xiên góc khoảng 45 độ thì kết quả phân tích lực cho thấy rằng cần có số lớp sợi bằng căn 2 lần lực hướng tâm. Nhưng lý thuyết là vậy, công nghệ thời bấy giờ không cho phép tạo ra lốp có sợi hướng tâm, nên lốp sợi chéo vẫn tồn tại, cho đến hôm nay. Gần đây, do khoa học kỹ thuật phát triển, người ta đã làm được những chiếc lốp có sợi hướng tâm và nhờ vậy đã giảm được 50% số lớp sợi chịu lực. Lốp loại này mỏng và nhẹ hơn, nhưng vẫn cho phép mang tải cao và vì đã có thể giảm lượng vật liệu sử dụng, nên cho phép dùng vật liệu cao cấp (sợi thép, thủy tinh, carbon...); điều đó càng cho phép giảm thêm lượng sợi chịu lực. Lốp loại này cực kỳ mỏng và nhẹ, làm giảm nhiệt sinh khi xe chạy, nên tăng tuổi thọ cho lốp (thép mà nướng lên còn mềm như bún nữa là cao su) và có thể không cần dùng săm. Về mặt kỹ thuật thì lốp kết cấu sợi kiểu nào cũng có thể dùng hoặc không dùng săm. Loại không dùng săm thì thực ra trong lòng cũng đã có săm dán sẵn vào đó rồi, lưu ý là chúng phải được lắp trên loại vành đặc biệt kín (chế tạo rất chính xác bằng vật liệu tốt và đắt tiền), có gắn sẵn van và không có các lỗ lắp nan hoa. Thực tế thì các loại xe chạy chậm trên đường xấu tốt lẫn lộn hay lắp các lốp sợi chéo và dùng săm, còn xe chạy nhanh trên đường tốt thì lắp lốp sợi hướng kính không săm.

Bây giờ, sau khi đã nắm được những kiến thức cơ bản, ta sẽ xem lại bài viết trên:

Đối với lốp có săm trong điều kiện hoạt động ở cường độ cao, độ ma sát của lốp với đường tăng cao sinh nhiệt năng lớn. Lý do chủ yếu vì bề mặt mặt ngoài của săm tiếp xúc với bề mặt trong của lốp sẽ tạo ma sát khi xe chuyển động và sinh nhiệt. Chính vì thế nhiệt độ sẽ tăng lên cho cả lốp và săm trong điều kiện hoạt động nặng tải và thời gian dài.
Điều này vô lý, vậy thì bỏ quách săm đi có hơn không? Lốp sinh nhiệt do kết cấu sợi chéo nhiều lớp vải chứ không phải do săm (vì lốp không săm vẫn có săm dán sẵn bên trong). Việc dùng lốp sợi hướng tâm mỏng hơn có rất nhiều lợi thế, nhưng không phải là do việc không có săm mang lại.

Trong các trường hợp xe vận hành với tốc độ cao hoặc khi xe nghiêng vào cua, kết cấu má lốp của lốp không săm do được thiết kế để tránh biến dạng nhiều sẽ giúp xe hoạt động êm ái và ổn định hơn.
Đây cũng là ưu điểm của kết cấu sợi hướng tâm mặt cắt thấp chứ không liên quan gì đến săm.

Ngoài ra, lốp có săm do ma sát sinh ra giữa lốp và săm nên làm tổn hao năng lượng nhiều hơn dẫn đến việc xe sẽ tốn nhiên liệu hơn.
Điều này hoàn toàn chỉ có trong trí tưởng tượng của người viết bài này. Nếu có ma sát giữa lốp và săm thì chỉ vài chục phút hoặc ít hơn là săm mòn và rách hết rồi!

Các nghiên cứu của các hãng lốp hàng đầu như Dunlop, Michelin còn chỉ ra rằng lốp không săm có khả năng tiết kiệm nhiên liệu do có chỉ số lực cản lăn và độ rung nhỏ hơn rất nhiều so với lốp có săm - do cân bằng động của lốp có săm kém vì kết cấu phức tạp trong khi lốp không săm là một khối thống nhất, chế tạo dễ đạt tính chính xác hơn.
Đây hoàn toàn là ưu điểm của lốp kết cấu sợi hướng tâm so với sợi chéo, không liên quan gì đến việc có hay không có săm. Các cụm từ "có săm" và "không săm" là do người viết đã tự thêm vào chứ không hề là của nhà sản xuất.

Lốp có săm có 2 ưu điểm hiện tại ở Việt Nam là: Thứ nhất là khả năng chở nặng. Hầu hết các xe trọng tải lớn ở Việt Nam hiện tại vẫn đang dùng lốp có săm. Các quy định ở Việt Nam về việc chở quá tải còn khá lỏng lẻo dẫn đến tình trạng hầu hết các xe trọng tải lớn đều chở quá quy định. Dẫn đến lốp có săm là sự lựa chọn hoàn hảo cho việc này. Một chiếc lốp có săm có thể chở quá trọng lượng cho phép đến 4, 5 lần.
Thực ra tôi không muốn bình luận gì với phát biểu của một anh người VN trong trích dẫn trên, nhưng nếu các bạn thử nghĩ sâu một chút, sẽ thấy rằng những phát biểu này không hợp lý. Săm làm bằng cao su, mỏng chừng dăm ba ly, chỉ có vai trò giữ kín khí chứ làm gì có khả năng hỗ trợ khả năng mang tải cho lốp? Bạn thử bơm một cái săm xem, vài lạng khí là nổ tung rồi còn đâu!

Các trường hợp rủi ro nhất đối với lốp chủ yếu là do dính đinh và các vật nhọn. Đối với lốp có săm sau khi dính đinh thường hết hơi rất nhanh; ở các trường hợp xe chạy tốc độ cao nếu lốp thủng sẽ đặc biệt nguy hiểm do vết đinh bị ngoáy rộng vì sự xê dịch giữa lốp và săm khiến lốp hết hơi nhanh chóng.
Ngược lại, với lốp không săm, đinh luôn được găm luôn ở lốp và gây thất thoát hơi rất ít khiến cho quá trình xuống hơi rất chậm đủ khoảng thơi gian an toàn để lái xe có thể làm chủ tình huống. Trong hầu hết trường hợp, lái xe còn có thể đi chiếc lốp đã dính đinh đến nơi vá lốp.
Điều này lại càng không hợp lý, có săm thì mất hơi nhanh hơn không săm khi đâm phải đinh vì bị ngoáy rộng và săm xê dịch? Chẳng lẽ lốp không săm thì không bị ngoáy rộng hay sao? Nên hiểu thế này: việc lốp có săm mất hơi nhanh là do hơi thoát qua lỗ chân van và các khe hở của vành dành cho lốp có săm. Chắc các bạn để ý thấy chỗ lắp van trên vành xe tải (có săm) thường là một rãnh rộng kéo dài. Nếu cũng chiếc lốp đó mà lắp trên vành không săm thì nó còn xuống hơi chậm hơn lốp có sợi hướng tâm, vì nó dày hơn. Việc đinh thoát ra khỏi lỗ đâm thì chính là rất khó đối với lốp sợi chéo vốn rất dày.


***

Tóm lại, việc dùng lốp sợi chéo (và thường có săm) không thể tốt bằng lốp sợi hướng tâm (thường không có săm). Những ưu điểm của lốp sợi hướng tâm là do kết cấu và vật liệu làm lốp mang lại chứ không phải là do chúng có hay không có săm.

Bài viết này không hề có ý xúc phạm bạn tanpt_bk05 đâu nhé!
 
Author
cảm ơn chú DCL đã giải thích,thật ra cháu đọc có nhiều cái không hiểu nên post lên để hỏi mọi người luôn.có chú giải thích tận tình như thế này thì quá tốt rùi ah.hihi!!
chẳng bít người viết bài này là ai mà ẩu quá vậy,thiếu kiến thức mà còn đi viết bài ,potay.
 
N

NDA

Mình có một thắc mắc :Ưu điểm của lốp không săm thì rất rõ ràng vậy nhưng tại sao xe đạp và các xe gắn máy (xe số) lại vẫn sử dụng lốp có săm.
 
Mình có một thắc mắc :Ưu điểm của lốp không săm thì rất rõ ràng vậy nhưng tại sao xe đạp và các xe gắn máy (xe số) lại vẫn sử dụng lốp có săm.
Bạn nên đọc kỹ 1 lượt bài viết của chú DCL bạn xe có câu trả lời ,chính trong bài viết của chú đã có câu trả lời rồi đấy vấn đề bạn xác đinh nó là ở chỗ đâu .
 

DCL

<b>Hội đồng Cố vấn</b>
Mình có một thắc mắc :Ưu điểm của lốp không săm thì rất rõ ràng vậy nhưng tại sao xe đạp và các xe gắn máy (xe số) lại vẫn sử dụng lốp có săm.
Các nguyên nhân khiến cho lốp có săm vẫn được sử dụng cơ bản là như sau:

1. Với xe đạp:

Lốp không săm yêu cầu phải được lắp trên vành đúc, chế tạo rất chính xác để đảm bảo độ bám vành của gót lốp lắp trên đó. Nếu không thì khí nén bên trong sẽ thoát ra ngoài qua đường này. Xe đạp mà lắp vành đúc như vậy thì chắc khó rồi, không chừng bộ vành chiếm 1/2 giá xe. Cũng có kiểu xe đạp leo núi lắp vành đúc để tăng độ cứng vững cho bánh xe chứ không dùng để lắp lốp không săm, vì lốp không săm cũng cần có kết cấu gót lốp đặc biệt nhằm giữ kín khí; mà lốp xe đạp thì nếu làm như vậy sẽ có giá rất cao và chẳng biết bán cho ai.

Xe đạp đua rất đắt tiền và người ta không ngại gì mà không áp dụng những thành tựu mới nhất, vậy mà càng không dùng lốp không săm, vì vành đúc nặng và lốp có gót đặc biệt cũng nặng. Cho đến nay, họ vẫn dùng lốp có săm, nhưng săm không dày hơn bao cao su bao nhiêu.

2. Xe mô tô, xe máy:

Hiện nay đã có một số xe gắn máy dùng lốp không săm, đặc biệt là dòng xe ga có vành nhỏ 8~12in. Những vành nhỏ này dễ đúc nên người ta lắp lốp không săm cho nó. Một số xe to cũng lắp vành đúc, nhưng số lượng không nhiều nên ít có nơi sản xuất lốp không săm cỡ này, vì vậy chúng phổ biến dùng lốp có săm.

Với lốp xe máy, lốp có săm và không săm không khác nhau đáng kể, chúng vẫn đều dùng kết cấu sợi nylon chéo. Lốp không săm có thêm lớp cao su trống thấm khí bên trong và gót lốp có một dải cao su đặc biệt để tạo thành joint làm kín khí với vành. Thực sự không có khác biệt gì về tính năng vận hành của 2 loại lốp xe máy này.

Do chỉ có hai bánh và tốc độ cao nên khi mất áp suất lốp, xe máy sẽ mất cân bằng, cực kỳ nguy hiểm. Tớ không hiểu tại sao lại có người nhẫn tâm rải đinh trên đường để kiếm tiền bơm vá mà không thèm biết đến tính mạng người khác. Nếu có điều kiện, các cậu rất nên dùng lốp không săm vì sự an toàn.

3. Lốp ô tô:

Xét theo kết cấu, có 2 loại lốp là Bias và Radial mà bài viết trên tớ đã đề cập và kiểu nào cũng có thể có hay không có săm. Lốp xe tải chẳng hạn, nếu dùng kết cấu Bias thì cần 8 lớp vải nylon ở hông lốp và 10 lớp tại phía mặt chạy. Nhưng nếu dùng kết cấu Radial, nó chỉ cần 1 lớp sợi thép ở hông và 3 lớp dưới mặt chạy. Rõ ràng là lốp Bias dày hơn lốp Radial rất nhiều và từ đây làm xuất hiện những đặc điểm khác nhau rõ rệt. Để tăng khả năng tải, lốp Bias tăng thêm số lớp vải chịu lực và dùng loại vải cường lực cao còn Radial tăng cỡ sợi và mật độ sợi. Do vậy, bảo lốp Bias chịu tải tốt hơn Radial là không có căn cứ. Tuy nhiên, công nghệ sản xuất lốp Radial khá phức tạp, dùng nguyên vật liệu cao cấp và sử dụng thiết bị đắt tiền, cho nên giá thành khá cao so với lốp Bias.

Lốp Bias không thích hợp cho tốc độ cao do sẽ sinh nhiệt lớn và độ cân bằng thấp. Nhưng nếu dùng ở địa bàn đường xá chưa hoàn thiện thì có xe nào chạy nhanh được đâu, nhược điểm của lốp Bias vì thế không bộc lộ rõ. Hơn nữa, tại các công trình xây dựng, khai thác lâm thổ sản và khoáng sản... hầu như không có đường, nếu đá có chém vào lốp Bias làm rách vài lớp vải thì cũng không ảnh hưởng mấy, nhưng đối với lốp Radial thì nổ ngay. Vì vậy mà tại những nơi này (chiếm phần lớn nhu cầu sử dụng tại các nước trình độ như VN), lốp Bias vẫn được trọng dụng. Hiện nay tại VN, hầu như tất cả xe ô tô con đều dùng lốp Radial không săm và phần lớn xe khách, xe tải đường trường dùng lốp Radial có săm.
 
Top