Trong thiết kế máy hay gặp trường hợp phải truyền động cho hai trục công tác song song, quay ngược chiều nhau, có yêu cầu điều chỉnh khoảng cách trục. Ví dụ: trục máy cán, máy lốc, máy cắt tôn, bộ phận đưa phôi băng hoặc phôi dây... Có các cách truyền động sau:
1. Dùng bộ truyền bánh răng trụ
1a. Dùng 2 bánh răng (hình 1a)
Trục dưới chủ động, truyền lên trục trên bằng bộ truyền bánh răng. Cách này đơn giản nhất. Nhược điểm là chiều cao ăn khớp của răng giảm khi điều chỉnh tăng khoảng cách trục. Khắc phục phần nào bằng cách dùng bánh răng có mô đun lớn. Ví dụ dễ thấy là máy ép mía vỉa hè.
1b. Dùng 4 bánh răng (hình 1b)
Khi điều chỉnh, bánh răng 2 di chuyển tiếp tuyến so với bánh răng 4 để tăng khoảng cách trục với bánh răng 1. Nếu khoảng điều chỉnh nhỏ thì chiều cao ăn khớp của răng giảm không đáng kể. Kiểu này thấy ở máy cắt nhôm tấm của Trung Quốc tại nhà máy Văn phòng phẩm Hồng Hà, Hà Nội trước đây.
Nếu không muốn bị giảm chiều cao ăn khớp của răng thì thêm hai đòn 5 và 6 như hình 1c tạo thành cơ cấu tay quay thanh truyền (tay quay 5, thanh truyền 6 và con trượt 7). Trục bánh răng 4 đồng thời là trục bản lề của tay quay 5 và thanh truyền 6. Con trượt 7 mang ổ của bánh răng 2 có thể di trượt một khoảng lớn mà chiều cao ăn khớp của răng không giảm.
Xem mô phỏng trong Inventor 2008:
[video=youtube_share;NDVIdHVL0B4]http://youtu.be/NDVIdHVL0B4[/video]
2. Dùng bộ truyền bánh răng nón (hình 2)
Trục chủ động truyền đến hai trục công tác bằng hai cặp bánh răng nón. Khi điều chỉnh khoảng cách trục của hai trục công tác, bánh răng nón A di trượt trên trục chủ động. Để hai trục công tác quay ngược chiều nhau thì hai bánh răng trên trục chủ động phải được bố trí quay mặt hoặc quay lưng vào nhau như hình vẽ.
3. Dùng bộ truyền trục vít bánh vít (hình 3)
Trục chủ động truyền đến hai trục công tác bằng hai cặp trục vít bánh vít. Khi điều chỉnh khoảng cách trục giữa hai trục công tác, bánh vít B lăn trên trục vít. Để hai trục công tác quay ngược chiều nhau thì hướng xoắn của hai trục vít phải ngược nhau. Xem thêm:
http://meslab.org/mes/showthread.php?t=16541
4. Dùng khớp Cardan kép (hình 4)
Kiểu này phải có hộp bánh răng phân phối P. Từ đó nối với hai trục công tác bằng hai khớp Cardan kép. Kiểu này được dùng rất phổ biến trong máy cán, máy lốc..., nơi có nhiều cặp trục công tác bố trí nối tiếp nhau, nhờ khả năng tải của khớp Cac đăng rất tốt. Nhược điểm của cách này là làm tăng kích thước chiều trục. Có thể khắc phục phần nào nếu dùng các loại khớp đồng tốc thay cho khớp Cardan kép.
Xem thêm:
http://meslab.org/mes/showthread.php?t=14965
5. Dùng bộ truyền xích
Bộ truyền xích lắp theo kiểu thông thường làm hai trục công tác 1 và 2 quay cùng chiều và phải thêm bộ căng xích. Nếu buộc phải dùng bộ truyền xích thì vẫn có cách bố trí như hình 5. Để hai trục quay ngược chiều phải thêm đĩa xích 3 và 4, một trong số đó có ổ di chuyển được để căng xích. Cồng kềnh và không thực tế, nêu ra cho hết nhẽ thôi.
Chắc còn nhiều kiểu khác nữa, xin mời bổ sung vào đây cho đủ bộ.
► Cũng có trường hợp cần hai trục quay cùng chiều như trong máy cán ren, cùng tốc độ (cán hướng kính) hay khác tốc độ (cán tiếp tuyến). Lúc đó có thể dùng bộ truyền bánh răng nón, bộ truyền trục vít bánh vít, khớp Cardan kép hay bộ truyền xích tương tự trên.
Nếu dùng bánh răng trụ thì giữa hai bánh răng của trục công tác phải chèn bánh răng thứ 3 và để ăn khớp tốt thì nên:
1. Dùng bộ truyền bánh răng trụ
1a. Dùng 2 bánh răng (hình 1a)
Trục dưới chủ động, truyền lên trục trên bằng bộ truyền bánh răng. Cách này đơn giản nhất. Nhược điểm là chiều cao ăn khớp của răng giảm khi điều chỉnh tăng khoảng cách trục. Khắc phục phần nào bằng cách dùng bánh răng có mô đun lớn. Ví dụ dễ thấy là máy ép mía vỉa hè.
1b. Dùng 4 bánh răng (hình 1b)
Khi điều chỉnh, bánh răng 2 di chuyển tiếp tuyến so với bánh răng 4 để tăng khoảng cách trục với bánh răng 1. Nếu khoảng điều chỉnh nhỏ thì chiều cao ăn khớp của răng giảm không đáng kể. Kiểu này thấy ở máy cắt nhôm tấm của Trung Quốc tại nhà máy Văn phòng phẩm Hồng Hà, Hà Nội trước đây.
Nếu không muốn bị giảm chiều cao ăn khớp của răng thì thêm hai đòn 5 và 6 như hình 1c tạo thành cơ cấu tay quay thanh truyền (tay quay 5, thanh truyền 6 và con trượt 7). Trục bánh răng 4 đồng thời là trục bản lề của tay quay 5 và thanh truyền 6. Con trượt 7 mang ổ của bánh răng 2 có thể di trượt một khoảng lớn mà chiều cao ăn khớp của răng không giảm.
Xem mô phỏng trong Inventor 2008:
[video=youtube_share;NDVIdHVL0B4]http://youtu.be/NDVIdHVL0B4[/video]
2. Dùng bộ truyền bánh răng nón (hình 2)
Trục chủ động truyền đến hai trục công tác bằng hai cặp bánh răng nón. Khi điều chỉnh khoảng cách trục của hai trục công tác, bánh răng nón A di trượt trên trục chủ động. Để hai trục công tác quay ngược chiều nhau thì hai bánh răng trên trục chủ động phải được bố trí quay mặt hoặc quay lưng vào nhau như hình vẽ.
3. Dùng bộ truyền trục vít bánh vít (hình 3)
Trục chủ động truyền đến hai trục công tác bằng hai cặp trục vít bánh vít. Khi điều chỉnh khoảng cách trục giữa hai trục công tác, bánh vít B lăn trên trục vít. Để hai trục công tác quay ngược chiều nhau thì hướng xoắn của hai trục vít phải ngược nhau. Xem thêm:
http://meslab.org/mes/showthread.php?t=16541
4. Dùng khớp Cardan kép (hình 4)
Kiểu này phải có hộp bánh răng phân phối P. Từ đó nối với hai trục công tác bằng hai khớp Cardan kép. Kiểu này được dùng rất phổ biến trong máy cán, máy lốc..., nơi có nhiều cặp trục công tác bố trí nối tiếp nhau, nhờ khả năng tải của khớp Cac đăng rất tốt. Nhược điểm của cách này là làm tăng kích thước chiều trục. Có thể khắc phục phần nào nếu dùng các loại khớp đồng tốc thay cho khớp Cardan kép.
Xem thêm:
http://meslab.org/mes/showthread.php?t=14965
5. Dùng bộ truyền xích
Bộ truyền xích lắp theo kiểu thông thường làm hai trục công tác 1 và 2 quay cùng chiều và phải thêm bộ căng xích. Nếu buộc phải dùng bộ truyền xích thì vẫn có cách bố trí như hình 5. Để hai trục quay ngược chiều phải thêm đĩa xích 3 và 4, một trong số đó có ổ di chuyển được để căng xích. Cồng kềnh và không thực tế, nêu ra cho hết nhẽ thôi.
Chắc còn nhiều kiểu khác nữa, xin mời bổ sung vào đây cho đủ bộ.
► Cũng có trường hợp cần hai trục quay cùng chiều như trong máy cán ren, cùng tốc độ (cán hướng kính) hay khác tốc độ (cán tiếp tuyến). Lúc đó có thể dùng bộ truyền bánh răng nón, bộ truyền trục vít bánh vít, khớp Cardan kép hay bộ truyền xích tương tự trên.
Nếu dùng bánh răng trụ thì giữa hai bánh răng của trục công tác phải chèn bánh răng thứ 3 và để ăn khớp tốt thì nên:
- Dùng rãnh trượt điều chỉnh có tâm cong của rãnh cùng tâm với bánh răng 3 như hình 6, để khi điều chỉnh khoảng cách trục giữa 1 và 2, bánh răng 2 lăn trên bánh răng 3.
- Hay dùng cách tương tự hình 1c ở trên, khi đó trục công tác chủ động là trục 3, trục công tác kia là trục 2 và bánh răng chèn là bánh răng 4. Kiểu này thấy ở máy cán ren hướng kính của Nga 5933.
Last edited:
