Nguyencd nêu câu hỏi rất hay; Giang trả lời rất chuẩn, tuy có hơi sơ lược; Silent cũng có ý đúng. Tớ chủ quan cho rằng mình có thâm niên trong lĩnh vực này, nên mạo muội trình bày kinh nghiệm của cá nhân để các bạn tham khảo.
Trước hết, nói về giới hạn bản vẽ: Chúng ta đôi khi nhầm lẫn giữa kích thước của khổ giấy và đối tượng thiết kế. Đây là sự ngộ nhận giữa việc vẽ trên giấy với vẽ trên PC.
Trong VẼ KỸ THUẬT thì khổ giấy tiêu chuẩn cỡ lớn nhất là A0, một nửa của nó là A1, 1/2 của A1 là A2, 1/2 A2 là A3 và cỡ nhỏ nhất là A5, vì nó bằng 1/2 của A4, trong khi A4 là 1/2 của A3.
ĐỐI TƯỢNG THIẾT KẾ của chúng ta có thể là 1 con chip với những vi mạch cỡ 1/triệu mm hoặc nhỏ hơn, cho tới các chi tiết máy, cỗ máy, tòa nhà, thành phố... thậm chí cả Thái dương hệ hoặc Thiên hà với kích thước tính bằng năm ánh sáng!
Do có sự nhầm lẫn này mà Nguyencd mới thắc mắc rằng nên đặt giới hạn thế nào? Đúng là khi vẽ trên giấy, ta luôn phải quan tâm tới khổ giấy mà mình có và một cách vô thức, ta vẽ đối tượng với tỷ lệ sao cho nó nằm gọn trong tờ giấy này. Nhưng khi vẽ trên PC, ta cứ vẽ trung thực với tỷ lệ 1:1, to nhỏ thế nào mặc lòng; cuối cùng, ta mới quan tâm tới máy in và khổ giấy mà máy in đó có khả năng in được. Để có thể in toàn bộ hoặc một phần của đối tượng thiết kế, ta chỉ cần đặt tỷ lệ in hợp lý là xong!
Như vậy, việc mà ta đừng bao giờ phải bận tâm là GIỚI HẠN KHÔNG GIAN VẼ. Bạn Giang đã nêu rõ: KHÔNG GIAN VẼ LÀ VÔ TẬN.
Tiếp theo, tỷ lệ vẽ:
Thực ra, điều này đã được hàm ý từ phần bên trên rồi, nhưng nhiều bạn vẫn cứ băn khoăn, nên tôi xin nhấn mạnh dứt khoát rằng: PHẢI VẼ ĐÚNG TỶ LỆ 1:1 trong bất kỳ hoàn cảnh nào! Đây là nguyên tắc bất di bất dịch.
Liên quan đến điều này, một nguyên tắc nữa cần tuyệt đối tuân thủ là phải LẤY KÍCH THƯỚC TRUNG THỰC, không được gõ các giá trị bằng tay. Nếu bạn lấy kích thước rồi modify giá trị thì bạn đã gian trá, và gian trá không phải là đức tính và bản chất của nhà kỹ thuật; nếu bạn không đồng ý với ý kiến này thì bạn không nên làm kỹ thuật nữa, mà hãy tìm một công việc khác để phát huy khả năng biến báo của mình!
Cuối cùng, tỷ lệ in: Rồi thì kiểu gì, ta cũng cần phải in thiết kế của mình ra giấy. Trong khi đối tượng thiết kế của ta có thể rất nhỏ hoặc rất lớn, nhưng khổ giấy thì chỉ có từ A5 lên đến A0, vậy thì ta cần in nó ra với tỷ lệ hợp lý, mục đích là vừa nằm gọn trong khổ giấy có sẵn, lại vừa đủ rõ ràng để đọc được bản vẽ.
Nếu chỉ là một bản vẽ thông thường, bạn có thể đặt tỷ lệ bất kỳ; nhưng với bản vẽ kỹ thuật, bạn cần chấp hành những tỷ lệ tiêu chuẩn (... 1/10. 1/8, 1/5, 1/4, 1/2.5, 1/2, 1/1, 1/0.5, 1/0.4, 1/0.25, 1/0.2, 1/0.1 ...). Ta bắt đầu thấy rắc rối từ đây.
Giả sử ta thiết kế một chiếc máy và dự kiến sẽ bố trí các hình biểu diễn như thông thường, gồm hình chiếu đứng, chiếu cạnh và chiếu bằng. Vì ta vẽ với tỷ lệ 1/1, nên hình bao của các hình chiếu này là một hình chữ nhật có chiều dài là 2590mm và cao là 2320mm. Ta có máy in khổ A4 (297x210), vậy là ta bắt buộc phải cân nhắc như sau:
1. Đặt bản vẽ theo khổ giấy xoay ngang.
2. Vì các hình chiếu theo chiều ngang là 2590mm, trong khi chiều ngang của giấy là 297mm, trừ lề còn khoảng 260mm; vậy ta dùng tỷ lệ 1/10. Vậy là ta vẽ một khung chữ nhật biểu diễn cho tờ giấy với kích thước 2970x2100mm, bao lấy các hình chiếu này.
3. Thế nhưng xem đến chiều rộng của khổ giấy thì hình như không ổn, vì sau khi trừ lề và khung tên, thì chiều rộng của giấy chỉ còn khoảng 150mm, so với 2320mm của thiết kế thì có lẽ chỉ nên dùng tỷ lệ 1/20. Vậy là ta lại vẽ một hình chữ nhật khác (hoặc dùng lệnh Scale cho hình vừa vẽ).
4. Các đường kích thước và cỡ chữ số giá trị của chúng hình như nhỏ quá, nếu in ra thì chắc phải dùng kính lúp để đọc. Ta lại phải sửa đổi cỡ mũi tên và cỡ chữ số, khoảng cách từ chữ số tới đường kích thước...
5. Các ghi chú cũng có size không hợp lý, lại cần format lại cho từng đối tượng.
6. Thế còn các hình trích, hình biểu diễn riêng phần... với các tỷ lệ khác nhau thì sao? Ta có thể tuân thủ nguyên tắc thiết kế với tỷ lệ 1/1 đã nêu trên hay không?
Kết quả là sau một quá trình làm việc, ta có những tập tin AutoCAD chẳng cái nào giống cái nào cả, ta thắc mắc rằng Hiệp hội Tiêu chuẩn Hóa của mọi quốc gia là một lũ điên, tại sao chúng nó bắt các tài liệu bản vẽ kỹ thuật lại phải theo một chuẩn mực thống nhất làm gì cho rắc rối. Thôi, dẹp hết, từ nay "ông" vẽ tay cho nhanh!
Tưởng vậy nhưng không phải vậy! Các tác giả AutoCAD đã lường hết chuyện này (và cả những điều ta chưa biết khác nữa), nên đã tạo ra vô số cửa sổ LAYOUT trong mỗi tệp AutoCAD. Buồn một điều là anh em ta ít thèm quan tâm và vẫn chỉ thích
chạy xe Công Nông trên đường nhựa nên mới ra nông nỗi này.
Để giải quyết những vấn đề trên, các bạn tham khảo thêm tại đây:
http://meslab.org/mes/showthread.php?t=4838