Ðề: Datum và các vấn đề.
Chuyện của Datum có thể dễ mà khó, khó mà dễ và đúng là cần được hiểu dưới những góc độ như anh lotomo đã đề cập: người kỹ sư thiết kế, người thợ gia công và người kiểm phẩm. Mặc dầu quy định thì chỉ có duy nhất.
Em không làm thiết kế nên không dám lạm bàn, đợi xem bài của anh Huy Nguyễn vậy! Tuy nhiên kỹ sư thiết kế mà làm bãn vẽ để Datum sai thì em biết liền
Em mạn phép bàn thêm vào topic này với tư cách thợ gia công và người kiểm nghiệm. Có vài hình ảnh, hy vọng có thể giúp cho những người không phải dân cơ khí hiểu thêm về Datum
Các bản vẽ của sản phẩm được dựng từ một tọa độ gốc, chúng ta có 3 hệ trục tọa độ: Cartesian, Polar và Spherical coordinate system. Thông dụng nhất là Cartesian.
Tuy nhiên do các yêu cầu Kỹ thuật, một chi tiết trên sãn phẩm có khi đòi hỏi chính xác có tương quan đến các chi tiết khác, do vậy người ta mới dựng thêm các Datum. Có thể dịch Datum là một chuẩn mà từ đó ta sẽ tiến hành đo đạc, chuẩn này không nhất thiết phải là một mặt phẳng.
Để đo đạc bằng các dụng cụ cầm tay hay CMM thì lúc nào cũng cần xác lập hệ trục tọa độ, chúng ta có hình dưới đây thể hiện các Datum của sản phẩm giao tiếp với hệ trục tọa độ mô phỏng.
Ví dụ khi dùng thước so đo độ cao, ta đặt sản phẩm lên mặt bàn đá mài phẳng, bề mặt bàn chính là simulated Datum, từ simulate dịch là mô phỏng trong trường hợp này thì không đúng lắm nhưng em không nghỉ ra từ nào khác :1:
Thông thường khi nói về Datum trong GD&T ví dụ điển hình nhất là khung dung sai vị trí:
Người kỹ sư thiết kế phải chọn chuẩn nào có 3 điểm tiếp xúc với chi tiết được gọi dung sai để làm Primary Datum, chuẩn có 2 điểm tiếp xúc làm Secondary Datum và 1 điểm làm Tertiary Datum.
Primary Datum có 3 điểm nên thường là một mặt phẳng, bác thợ già của hãng em gọi nó là "mặt phẳng chứa chi tiết" :1:. Ngôn ngữ CMM của Mitutoyo gọi nó là "Baseplane", bởi vì mặt phẳng này là cái cần xác định đầu tiên khi tiến hành đo đạc.
Người kiểm nghiệm cần xác định rõ các Datum khi đo đạc nếu không sẽ bị sai như dẫn giải dưới đây:
Để xác định một Datum là trục của lổ hình trụ thì như sau:
Cũng có thể dùng chốt trụ cực đại có thể lọt vô lổ để định chuẩn
:4: Hy vọng bài viết của em không làm mấy tên Datum này rối thêm :4:
Các bài viết lotomo nhắc ở trên nằm trong link này, các anh chị làm kiểm phẩm có thể xem để hiểu cách kiểm tra "True Position"
http://www.meslab.org/mes/threads/4067-Dieu-kien-vat-lieu-trong-ban-ve-ky-thuat.html